Mijn harde kennismaking met veiligheid

... en wellicht de onbewuste drijfveer om me met machineveiligheid bezig te houden. Van 1995 tot 1997 was ik projectleider van een nieuwe spoorbrug in Göteborg (Gothenburg) in Zweden. Achteraf een zeer bepalend project voor mijn verdere loopbaan.

Marieholm Svängbro

2016024jpg

"In 1997 was ik aan het werk op de nieuwe draaibrug in Marieholm om deze in bedrijf te stellen. Samen met twee monteurs voerde ik testen uit. Op een middag waren we bezig om de brug in te regelen en in het bijzonder het verloop van de brug beweging.

We waren al enige dagen bezig en vertrouwd met de brug. Bovendien was ik zelf vanaf het begin betrokken bij het ontwerp van de brug en kende deze brug van binnen en van buiten. Deze brug zou bovendien de eerste brug in Zweden en waarschijnlijk zelfs de eerste brug wereldwijd waar CE-markering op zou komen. Dit was mede dankzij de Zweden zelf, waarover later meer. Opdrachtgevers in Nederland waren toen nog in de ontkenningsfase en dachten dat een brug geen machine was voor de wet en dus niet aan speciale regels hoefden te voldoen. Ze wilden dat zelfs voor ons op schrift stellen. Werkend voor een aannemer had ik echter handig geregeld (door goed in de richtlijn te lezen) dat zij geen eindverantwoordelijkheid behoefden te dragen voor een veilig ontwerp omdat zij slechts de staalconstructie en het aandrijfwerk leverden en niet de besturingsinstallatie. Hierover zal ik later in een andere blogpost meer vertellen.

De brug was uiteindelijk natuurlijk wel ontworpen met veiligheid in gedachten. Aantonen dat de brug functioneerde behoorde ook tot de eisen en dus werden uitgebreide test uitgevoerd. Dat was in die tijd echter nog niet zo goed geregeld als nu en dat heb ik aan den lijve ondervonden. 

hpim0327jpg


Tijdens één van de tests van de brugbeweging ben ik om iets beter te kunnen waarnemen op het panamawiel (zie linkerfoto) geklommen. Je draait dan mee met het wiel en kan sommige dingen (ik weet niet meer wat) beter zien. Het gevolg laat zich raden voor wie een panamawiel kent: de trek/duw-stang schuift tijdens de beweging over het panamawiel met een speling van enkele cm's. Tijdens de beweging voel ik ineens dat mijn voet klem komt te zitten tussen een opstaande rand en de trek-/duwstang en er langzaam onder getrokken wordt.  

In een reflex trek ik mijn voet eronder uit en maak ik een duik naar de (tijdelijke) noodstop die een eindje verder was opgehangen (door een collega met vooruitziende blik). Doordat de brug plotseling stopt en ze mijn kreet hebben gehoord komen de collega's snel naar me toe, althans zo snel als dat kan bij een half-open draaibrug. Geluk bij een ongeluk is dat juist bij deze draaibrug de middenpijler met een tunnel met het vasteland is verbonden.

Als ik naar mijn voet kijk zie ik dat de veiligheidsschoen geheel kapot is gescheurd, hetgeen tegelijk ook mijn redding is geweest, want de stalen neus zat juist klem. Met 'slechts' een zwaar gekneusde voet en heel veel schrik in de benen ben ik uiteindelijk op krukken thuis beland en daarna weer volledig hersteld. De goede zorg van mijn  collega's Klaas en Piet zal ik niet vergeten.

Hoe kan zoiets gebeuren kun je je afvragen. En komt dat nu nooit meer voor? Het sociaal wenselijke antwoord op die laatste vraag zou een volmondig 'ja' moeten zijn. Maar de werkelijkheid is natuurlijk dat dit ook nu  nog denkbaar is. De belangrijkste factor hier was enerzijds mijn onervarenheid en anderzijds de vertrouwdheid die ik voelde met deze machine, waar ik tenslotte al vanaf het ontwerp bij betrokken was. Dat maakt dat je figuurlijk maar ook letterlijk blind wordt voor de gevaren. Vergelijk dit met de man die in het spoor 'nog ff' iets gaat bekijken en vergeet dat er een trein aankomt. Ook nu nog, juist bij heel ervaren mensen, kan dit voorkomen. Ik besef in elk geval dat ik toen héél véél geluk heb gehad en ik merk dat ik er op elke bouwplaats die ik betreedt nog aan denk. 

Scannen0002bjpg



De gevolgen

Er zijn mensen die na zo'n gebeurtenis een bewuste keus maken om 'in de veiligheid te gaan'. Bij mij was dat in eerste instantie niet het geval. Achteraf, nu na ruim 20 jaar, denk ik wel dat deze gebeurtenis er wel voor heeft gezorgd  (onbewust) dat veiligheid rond beweegbare bruggen een rode draad is gebleven in mijn loopbaan. Er zijn ook maar weinigen die dit persoonlijke verhaal kennen (tot nu toe dan). 

Na het Zweedse project was ik door mijn onderzoekingen in de Machinerichtlijn in de bruggenwereld feitelijk de enige die er iets van wist, althans meer dan gemiddeld. Wijlen Ben Coelman vroeg mij toen om de NEN6787 te schrijven, die uiteindelijk in 2003 definitief is uitgekomen. Sindsdien ben ik al bijna 20 jaar naast mijn andere werkzaamheden ook  adviseur op het vakgebied "beweegbare bruggen en machineveiligheid" en lid gebleven van de normcommissie NEN6787. Binne die commissie zijn we in 2008 gestart met de update van de norm.

Vooral de laatste jaren is de kennis en ervaring bij de toepassing van eisen en wetgeving op het gebied van machineveiligheid sterk toegenomen. De norm gaat zelfs gesplitst worden in een deel voor bruggen (waarvan de groendruk dit jaar uitkomt) en een deel voor sluizen (dat een half jaar later gepland is. 



Het resultaat destijds, de eerste CE-markering op een beweegbare brug ooit (totdat tegendeel wordt bewezen uiteraard):
marieholm 1jpg

Jacques Montijn